Slim omgaan met medicijnen bij kinderen
Medicijnen bij kinderen vragen om maatwerk. Hun lichaam verwerkt medicijnen anders, smaakpapillen protesteren eerder en een strak innameschema botst met slaapjes en schooltijden. Wat te doen? Apotheker Reinette Stenekes van Service Apotheek Dokkum neemt je mee in de wereld van medicijngebruik door kinderen.
Wat is een veelvoorkomende misvatting over medicijnen bij kinderen?
“Sommige ouders denken dat je beter een zo laag mogelijke dosis kunt geven: een ‘beetje ziek’ betekent dan een ‘beetje medicijn’. Maar dat werkt niet zo. Een medicijn heeft een bepaalde dosering nodig om werkzaam te zijn. Te veel is schadelijk, maar te weinig heeft geen enkele zin.”
Kunnen kinderen dezelfde medicijnen slikken als volwassenen, maar dan in een kleinere dosis?
“Zeker niet. Een kind is geen kleine volwassene. Hun lichaam werkt anders: een baby heeft bijvoorbeeld minder maagzuur en een heel andere darmwerking. Daarnaast is de verhouding tussen spieren, vet en water bij kinderen anders, wat invloed heeft op hoe een medicijn wordt opgenomen en verdeeld in het lichaam. Medicijnen moeten daarop worden afgestemd.”
Hoe doen jullie dat?
“We gebruiken het Kinderformularium, een wetenschappelijke richtlijn waarmee we de juiste dosering voor kinderen berekenen. Daarbij kijken we niet alleen naar het gewicht in kilo’s, maar – nog belangrijker – naar het lichaamsoppervlak. Dat geeft een beter beeld van hoe een medicijn zich verdeelt in het lichaam. Door gewicht en lengte te combineren, berekenen we het lichaamsoppervlak en bepalen we op basis daarvan wat een veilige en effectieve dosering is.”
“De verhouding tussen spieren, vet en water is anders bij kinderen.”
Hoe zorg je ervoor dat kinderen het medicijn ook daadwerkelijk kunnen innemen?
“Voor kinderen zijn pillen niet altijd geschikt. Daarom kijken we per kind naar een passende toedieningsvorm. Als een medicijn als drankje beschikbaar is, geven we daar vaak de voorkeur aan. Maar soms zijn drankjes niet leverbaar of bevatten ze hulpstoffen zoals conserveermiddelen of alcohol, die niet wenselijk zijn voor kleine kinderen. In zulke gevallen zoeken we naar alternatieven, zoals smelttabletten die op de tong oplossen, zetpillen, of een medicijn in een spuitje zodat ouders zelf de juiste hoeveelheid makkelijk kunnen toedienen.”
Zijn die medicijnen eigenlijk ook getest op kinderen?
“Veel medicijnen zijn niet op kinderen getest. Dat komt door ethische zorgen en doordat de eisen aan onderzoek bij kinderen strenger zijn. Dat betekent overigens niet dat medicijnen onveilig zijn. We weten inmiddels uit ervaring én door wetenschappelijke literatuur hoe we deze middelen kunnen doseren. En we overleggen ook met andere specialisten, zoals kinderartsen of artsen die gespecialiseerd zijn in zorg bij baby’s en vroeggeboren kindjes.”
Vaste medicijntijden bij kinderen zijn soms lastig, door slaapjes of schooltijden. Hoe gaan jullie daarmee om?
“Daar denken we in de apotheek altijd over mee. Antibiotica moeten bijvoorbeeld enkele keren per dag worden gegeven, maar een kind gaat vaak om 7 uur naar bed. Dat betekent dat er 12 uur tussen de avond- en ochtendinname zit, wat niet ideaal is. Maak je een kind dan wakker? Of passen we de timing iets aan? Daarover gaan we altijd in gesprek met ouders, want ieder kind is anders. We maken samen een innameschema en adviseren de Service Apotheek-app in te stellen, zodat je innameherinneringen ontvangt en innames kan afvinken. Met het schema in de app houd je dus makkelijker overzicht.”
Heb je nog een gouden tip voor ouders van wie het kind weigert medicijnen in te nemen?
“Appelmoes is vaak een geweldige oplossing om je medicijn in te verstoppen. Het heeft een sterke smaak en korrelige structuur, waardoor veel medicijnen niet opvallen en slikken makkelijker gaat. Lukt het dan nog niet? Kom even langs, dan kijken we naar andere mogelijkheden.”
Smeeradvies voor kinderen
Kinderen hebben een dunnere huid dan volwassenen, waardoor crèmes en zalven sneller worden opgenomen. Als je de juiste hoeveelheid smeert is een medicijnzalf (corticosteroïd) ook veilig bij kinderen. Het is belangrijk om voldoende te smeren omdat de medicijnzalf anders niet goed werkt. Naast de medicijnzalf moet ook altijd een basiszalf zonder medicijn gebruikt worden. Smeeradvies nodig? Kom gerust langs in de apotheek en check ook de tip ‘Programma’s bij medicijnzalven’ in de Service Apotheek-app. Er is ook een goede website met een leuke smeergame voor kinderen: www.eczeemwijzer.nl