Voor wie zorgt, is er óók zorg
Ze werken in hetzelfde medisch centrum, groeten elkaar in de gang en helpen voor een deel dezelfde mensen. Apotheker Daan Boellen van Service Apotheek De Kolk en consulent Denise Stevelink van Mantelzorg Almelo werken allebei met mantelzorgers. Daan focust zich hierbij op de medicijnen en praktische oplossingen, Denise biedt erkenning, cursussen en een luisterend oor.
Daan ziet ze dagelijks. Mensen die medicijnen komen halen voor een partner, een ouder of een kind. Mensen die bellen met vragen, of iets regelen namens een ander. Maar wie van hen is nou eigenlijk mantelzorger? “Dat is het lastige”, zegt Daan. “Als je een keer een stripje komt halen voor je moeder, ben je het dan? Of pas als je het structureel doet? Veel mensen weten het zelf niet eens.”
De term mantelzorg roept namelijk beelden op van wassen, tillen en aankleden. “Maar het gaat net zo goed over voortdurend schakelen, over aanpassen, over je leven laten draaien om dat van een ander”, zegt Denise, die een verdieping boven Daan werkt. “Ouders van kinderen met autisme, bijvoorbeeld. Of kinderen van een zieke ouder die extra verantwoordelijkheden dragen. Ook dat zijn mantelzorgers.” Denise helpt hen hun grenzen te herkennen, begeleidt bij het vinden van passende zorg en wijst de weg in mantelzorgondersteuning. Daarnaast organiseert ze ontspanningsactiviteiten, informatiebijeenkomsten en cursussen.
Hulp en oprechte aandacht
Ondertussen doen veel mensen die zorgen ‘gewoon wat nodig is’. Maar daardoor missen ze hulp die er allang is. Elke gemeente is namelijk verplicht om mantelzorgondersteuning aan te bieden. En in de apotheek koppelen wij vaak mantelzorgers aan een vast aanspreekpunt in de apotheek, vertelt Daan. Zo’n pharmabuddy (zie kader op pagina 54) wéét wat er speelt en voorkomt dat iemand steeds opnieuw zijn of haar verhaal moet doen.”
Zo’n moment van oprechte aandacht – even écht gezien worden – is precies wat mantelzorgers vaak missen, weet Denise. Ze spreekt mensen die al jaren zorgen, zonder dat ooit iemand vraagt hoe het met hén gaat. Het belangrijkste, zegt ze, is luisteren. “Niet meteen iets willen oplossen, maar ruimte geven. Alleen al dat iemand mag zeggen dat het zwaar is, zonder oordeel, dat is al zoveel waard.”
“Op afstand kunnen mantelzorgers, als ze daar afspraken over maken, in de app meekijken bij het dagelijks afvinken van het medicijngebruik.”
Samen het overzicht vanuit de apotheek
Zodra een mantelzorger ‘uit de schaduw stapt’, wordt het contact bij de apotheek persoonlijker, maar óók praktischer. “Het overzicht is vaak het eerste wat mantelzorgers kwijt zijn”, valt Daan op. “Waar de thuiszorg werkt met digitale aftekenlijsten waarop ze alles vastleggen en controleren, moeten mantelzorgers het zelf bijhouden. Met een notitieboekje, met een wekker, met hun hoofd. En dat hoofd zit al aardig vol.”
De apotheek kan daarbij ondersteunen. “We printen toedienlijsten, zodat mensen overzicht hebben. Bij wijzigingen bellen we niet langer degene voor wie ze zorgen, maar de mantelzorger. En we betrekken ze bij een medicijn-APK, een jaarlijks gesprek waarin we samen het medicijngebruik doornemen.”
Ook wijst hij mantelzorgers op de mogelijkheden van de Service Apotheek-app. “Via DigiD kun je gemachtigd worden om mee te kijken, vragen te stellen of zelfs het medicijnbeheer van een ander over te nemen. Je ziet dan in één oogopslag wat er nodig is en wanneer iets aangevuld moet worden, met zelfs een foto van het doosje en het medicijn in het overzicht. Zoeken in laatjes of oude doosjes is dus verleden tijd. Op afstand kan je, als je daar afspraken over maakt, ook meekijken bij het dagelijks afvinken van het gebruik. “
Denise is blij met de zorg van Service Apotheken. Volgens haar zijn het juist dit soort praktische handvatten die mantelzorgers helpen om het hoofd boven water te houden. “Als de apotheek zorgt voor overzicht in medicijnen, scheelt dat enorm. Mantelzorgers hebben vaak al genoeg aan hun hoofd. Ze zijn gewend om alles te dragen. Juist dan helpt het als iemand iets van je overneemt. Je hoeft het niet alleen te doen.”
Mantelzorgers sparren met ons en delen hun zorgen
Ook in Service Apotheek Acacia in Almelo koppelen ze mantelzorgers aan pharmabuddy’s: een vast contactpersoon die de mantelzorger kent, meedenkt, vooruitkijkt en zorg uit handen neemt. Maar minstens zo belangrijk is volgens apotheker Laura Holtzer het menselijke contact. “Mantelzorgers lopen hier ook binnen om even te sparren of hun zorgen te delen. Soms blijft die band ook na de zorg bestaan.” Laura denkt aan een vrouw die jarenlang voor haar zieke zoon zorgde. Na zijn overlijden kwamen de pharmabuddy’s nog eens bij de vrouw thuis en dronken ze samen koffie. Omdat het veilig voelde hier, omdat we haar kennen. Dat zegt voor mij alles!”
Wil je ook zo’n vast gezicht in de apotheek? Dit is in alle Service Apotheken mogelijk. Sommigen hebben de aanvullende pharmabuddy opleiding gedaan, maar alle apothekersassistenten kunnen je goed helpen met persoonlijke zorg.